جهت تشکیل صندوق سرمایه‌گذاری و مدیریت آن، چند نهاد و رکن مهم در اساسنامه صندوق‌ها پیش‌بینی شده‌است تا شرایط اجرایی و نظارتی لازم برای عملکرد مطلوب صندوق‌های سرمایه‌گذاری را فراهم کنند.
ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری شامل: مجمع صندوق، مدیر، متولی، ضامن نقدشوندگی، بازارگردان، مدیر ثبت، حسابرس، مدیر سرمایه‌گذاری و کارگزار صندوق است. آنان باید پیش از شروع فعالیت در سمت مربوطه از طرف مجمع، نهادهای مالی مورد اطمینان بازار سرمایه و همچنین شرکت‌های مورد تایید این بازار به سازمان بورس پیشنهاد شوند و پس از تایید صلاحیت می‌توانند در صندوق‌های سرمایه‌گذاری فعالیت کنند.
در ادامه ارکان و توضیحات آن ارائه شده است:
۱- مجمع صندوق
مجمع صندوق بالاترین رکن در مقایسه با سایر ارکان صندوق است.
- مجمع صندوق با حضور حداقل نصف به علاوه یک دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز و دارای حق رأی در صندوق رسمیت می‌یابد.
- واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز آن بخش از سرمایه اولیه است که توسط مؤسسین تأمین می‌شود و پس واریز این مبلغ به حساب صندوق، مجوز عرضه عمومی برای تأمین باقی‌مانده سرمایه اولیه صادر خواهد شد.
- انتخاب مدیر، متولی، ضامن نقدشوندگی، حسابرس و معرفی آن‌ها به سازمان بورس و اوراق بهادار جهت تأیید، مهمترین وظیفه مجمع صندوق است.
۲- مدیر صندوق
- مدیر صندوق، مطابق اساسنامه، گزارش‌های پیش‌بینی شده و اطلاعات قابل ارائه را تهیه و در اختیار متولی، حسابرس و سازمان بورس قرار دهد.
- همچنین با استفاده از سایت اینترنتی مربوط به صندوق سرمایه‌گذاری، اطلاعات ذکر شده در بخش اطلاع‌رسانی اساسنامه را برای آگاهی عموم منتشر می‌کند.
- مدیر صندوق حداقل سه نفر شخص حقیقی را به‌عنوان اعضای گروه مدیران سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند که به نمایندگی از وی، تصمیمات مربوط به سرمایه‌گذاری، خریدوفروش سهام و سایر اوراق بهادار را در چارچوب مقررات اتخاذ کنند.
- مشخصات مدیران سرمایه‌گذاری در اختیار سازمان بورس قرار می‌گیرد و لازم است صلاحیت حرفه‌ای آن‌ها به تأیید سازمان برسد.
۳- متولی صندوق
متولی، یکی از ارکان نظارتی صندوق است و توسط مجمع صندوق انتخاب می‌شود.
- هویت متولی و سایر ارکان صندوق در امید نامه مربوطه و در سایت هر صندوق منتشر می‌شود.
- از وظایف مهم متولی، پیشنهاد حسابرس به مجمع صندوق، تأیید حساب‌های بانکی افتتاح شده توسط مدیر برای صندوق و نظارت مستمر بر عملکرد مدیر و ضامن نقدشوندگی است.
- همچنین متولی به‌عنوان نماینده و وکیل سرمایه‌گذاران برای اقامه هرگونه دعوی کیفری علیه صندوق انجام وظیفه می‌کند.
۴- ضامن نقدشوندگی
ضامن نقدشوندگی نیز توسط مجمع انتخاب و پس از تأیید سازمان بورس از طریق امید نامه صندوق به عموم معرفی می‌شود.
- منظور از ضمانت در ساختار صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، فراهم کردن نقدینگی کافی در شرایطی است که صندوق برای انجام پرداخت‌های مربوط به ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری متقاضیان، وجه نقد کافی نداشته باشد.
۵- حسابرس
حسابرس، یکی دیگر از ارکان نظارتی صندوق است.
- حسابرس از بین مؤسسات حسابرسی معتمد سازمان بورس و توسط متولی، برای تأیید به مجمع صندوق معرفی می‌شود.
- مدت مأموریت حسابرس توسط مجمع تعیین می‌شود و حسابرس با قبول این مسئولیت، وظایف محوله طبق اساسنامه را بر عهده خواهد گرفت.
۶- کارگزار صندوق
مدیر صندوق، برای انجام امور مربوط به معاملات انواع اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس از خدمات کارگزاران مورد تأیید سازمان استفاده می‌کند.
- کارگزاران مذکور که دارای مجوز فعالیت از سازمان بورس هستند، علاوه بر وظایف معمول، موظف به انجام وظایف محوله طبق اساسنامه صندوق خواهند بود.
۷- بازارگردان
ایجاد تعادل در بازار از وظایف بازارگردان است.
- در صندوق‌های قابل معامله (ETF) رکن ضامن نقدشوندگی حذف شده و در عوض رکن جدیدی به عنوان بازارگردان مسئولیت نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری را به عهده دارد. یعنی در مواقعی که برای واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق اصطلاحاً صف خرید یا فروش به وجود آید، بازارگردان موظف است بازار را به تعادل برساند.
۸- مدیر ثبت
رکن اجرایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که از وظایف آن: انجام امور پذیره‌نویسی، اجرای درخواست صدور و ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری است.
