هنگامی که فردی برای سرمایهگذاری به صندوقهای سرمایهگذاری از نوع صدور و ابطالی مراجعه می‌کند ابتدا باید واحدهای سرمایهگذاری صندوق را خریداری نماید. در صندوقهای صدور و ابطالی به فرایند خرید واحدهای سرمایهگذاری صدور و به فروش این واحدها ابطال گفته می‌شود. همان گونه که در بورس، شما به خرید و فروش سهام مشغول هستید در صندوقهای غیرقابل‌معامله نیز صدور و ابطال واحدها همان نقش را ایفا خواهند کرد. به عبارت دیگر:
تعریف صدور و ابطال به زبان ساده
- صدور: صدور در صندوقهای سرمایهگذاری صدور و ابطالی، به معنای سرمایهگذاری در صندوق میباشد. به عبارت دیگر، وقتی یک سرمایه‌گذار در یک صندوق صدور و ابطالی سرمایهگذاری می‌کند، واحدهای جدید برای او صادر می‌شود. این واحدها نشان دهنده مالکیت سرمایه‌گذار در صندوق و سهم او از دارایی‌های آن صندوق هستند.
- ابطال: ابطال در صندوقهای سرمایهگذاری صدور و ابطالی، به معنای فروش واحدهای سرمایهگذاری موجود است. ابطال واحدها منجر به تسویه حساب و بازگشت سرمایه به سرمایه‌گذار می‌شود.
برخلاف صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله که در هر روز ممکن است درقیمت های مختلف معامله شوند، صندوقهای صدور و ابطال در طی روز تنها یک قیمت صدور و یک قیمت ابطال دارند و تمامی صدور و ابطال‌های سرمایه‌گذاران در روز با این قیمت ها انجام میگیرد.
تفاوت صندوق «قابل معامله در بورس» و صندوق «صدور و ابطالی»
از لحاظ معامله واحدها و نحوه سرمایهگذاری، صندوقهای سرمایه گذاری به دو نوع صدور و ابطالی و قابل معامله در بورس تقسیم می‌شوند. این تفاوت از خرید و فروش/ صدور و ابطال واحدهای سرمایهگذاری آن‌ها توسط سرمایه‌گذاران برمی‌آید.
- معاملات واحدهای سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس یا EFT از طریق کارگزاری‌های دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار انجام می‌شود و مشابه خرید و فروش سهام‌های بورس است و افراد برای انجام معاملات خود، نیاز به کد بورسی دارند.
- در صندوقهای سرمایه گذاری صدور و ابطالی، سرمایهگذاری می‌تواند با مراجعه به سایت صندوق، پس از ثبت نام و احراز هویت، سرمایه گذاری خود را انجام دهد.
مفهوم NAV یا ارزش خالص دارایی صندوق
- مبلغی که سرمایه‌گذار برای صدور واحد سرمایهگذاری صندوق باید پرداخت کند یا مبلغی که هنگام ابطال واحد سرمایهگذاری خود از صندوق دریافت می‌کند،NAV یا ارزش خالص دارایی صندوق نامیده می‌شود.
- به طور کلی ارزش خالص دارایی نشان دهنده ارزش هر واحد سرمایهگذاری است که با فرمول جمع دارایی‌ها منهای جمع بدهی‌ها، تقسیم بر تعداد واحدهای سرمایهگذاری به دست می‌آید. در واقع NAV معیاری است استانداردشده که برای مقایسه عملکرد صندوقهای سرمایهگذاری مورد استفاده قرار میگیرد.
برای درک کامل مفهوم صدور و ابطال در صندوقهای سرمایه گذاری، آشنایی با مفهوم NAV صدور و ابطال ضروری است.
منظور از NAV صدور و NAV ابطال چیست؟
- حال با توجه به مفهوم NAV ،NAV صدور از فرمول کلی NAV به دست آمده و با کمی افزایش قیمت برای کارمزد معاملات دارایی‌های صندوق، مقدار آن مشخص می‌شود؛ اما NAV ابطال به شکل دیگری تعیین می‌شود.
- برای تعیین NAV ابطال، مدیر صندوق با کسر هزینه‌های قانونی مثل هزینه معاملات دارایی‌های صندوق، ارزش خالص هر واحد صندوق را مشخص می‌سازد و در صورتی که سرمایه گذار تصمیم به ابطال واحدهای سرمایهگذاری خود بگیرد با توجه به NAV مشخص شده برای ابطال، سرمایه ایشان نقد می‌شود.
نکته مهم
ارزش خالص دارایی هر صندوق برای هر روز با یک روز تاخیر بر اساس قیمت پایانی دارایی‌های آن محاسبه و در سایت اختصاصی صندوق (برای مثال: سایت صندوق اوج ملت) اعلام می‌شود. قیمت صدور و ابطال واحدها نیز براساس NAV تعیین شده و همسو با تغییرات آن نوسان می‌کند.
ساعات کاری مرتبط با صندوقهای سرمایهگذاری صدور و ابطالی
برای سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری با ساختار صدور و ابطالی (غیرقابل معامله در بازار) نمی‌‌‌‌توان از همان بستر معاملاتی سهام استفاده کرد و درخواست صدور و ابطال واحدهای صندوق سرمایهگذاری را می‌‌‌‌بایست در بستر آنلاین منحصربه‌فرد اعلام شده توسط صندوق ثبت کرد (برای مثال: سامانه فراسود ملت). در خصوص زمان‌‌‌‌بندی ثبت درخواست صدور و ابطال صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل‌معامله، قاعده‌‌‌‌ی معمول تا ساعت ۱۶ هر روز کاری است. اما معمولاً صندوقهای سرمایهگذاری این بازه را افزایش داده و حتی ممکن است آن را تا ساعت ۲۴ هر روز کاری تمدید کنند.
نحوه اطلاع از زمان بندی صدور و ابطال واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری
به‌طورکلی می‌‌‌‌توان گفت برای اطلاع از زمان‌‌‌‌بندی صدور و ابطال واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل‌معامله یا صدور و ابطالی، بهتر است به امید نامه‌ی این صندوق‌ها مراجعه و بازه‌‌‌‌ی زمانی که برای این امر اختصاص‌داده‌شده است را مشاهده کنیم. به عبارت ساده‌‌‌‌تر، قاعده‌‌‌‌ای فراگیر برای زمان‌‌‌‌بندی صدور و ابطال صندوقهای مبتنی بر ساختار صدور و ابطال وجود ندارد.
لازم به ذکر است که ساعات ثبت درخواست صدور و ابطال در صندوقهای تحت مدیریت تامین سرمایه بانک ملت در سامانه فراسود ملت در روزهای کاری شنبه تا پنج شنبه از ساعت ۷:۳۰ تا ۲۳:۴۵ میباشد.
شایان ذکر است، صندوقهای قابل معامله در بازار(ETF) معمولاً تا ساعت ۱۵:۰۰ روزهای کاری بازار سرمایه فعالیت دارند.
تفاوتNAV آماری و ابطال
NAVآماری صندوق زمانی که مدیر صندوق تعدیلی در قیمت دارایی‌های صندوق لحاظ نکرده باشد با NAV ابطال صندوق برابر است. در واقع در مواردی از جمله مواقعی که برخی دارایی‌ها صف خرید یا فروش باشند و یا از نقدشوندگی برخوردار نباشند، مدیران صندوق اختیار تعدیل قیمت برخی از دارایی‌های صندوق را دارند.
