اندیکاتور شاخصی تکنیکالی است که به تحلیل‌گران و معامله‌گران کمک می‌کند تا با درک بهتر از وضعیت فعلی بازار، حرکت قیمت‌ها را برای حداکثر کردن پتانسیل سود خود، پیش‌بینی کنند.
اندیکاتورها براساس فرمول‌ها و ابزارهای ریاضی محاسبه می‌شوند و به عنوان ابزارهایی شناخته می‌شوند که می‌توانند از معامله‌گران در برابر ضررهای احتمالی محافظت و به آنها دیدی عمیق‌تر در تحلیل بازارارائه دهند. به زبان ساده اندیکاتورها به ما می‌گویند:
- آیا بازار در حال رشد است یا کاهش؟
- آیا خرید کردن سود دارد یا فروش؟
- آیا بازار نوسانات شدیدی داشته است و احتمال تغییر جهت در آینده نزدیک وجود دارد؟
بنابراین اندیکاتورها را همچون نقشه راهی در نظر می‌گیرند که تحلیل‌گران را در پیچ و خم‌های بازار راهنمایی می‌کنند. استفاده از آنها همراه با علم روانشناسی بازار و ریسک، تحلیل‌گران را قادر می‌سازد تا تصمیمات بهتری اتخاذ کنند.
تعداد اندیکاتورها در بازارهای مالی روز به روز در حال افزایش است. هر اندیکاتور برای هدف خاصی طراحی می‌شود تا بخش‌های مختلفی از بازار را تحلیل کند و به معامله‌گران در تحلیل حرکت‌های آتی قیمت کمک می‌کند. یکی از انواع اندیکاتورها شاخص میانگین رنج واقعی (ATR) Average True Range است که در ادامه به توضیح و نحوه استفاده از آن می‌پردازیم.
اندیکاتور (ATR) Average True Range چیست؟
اندیکاتور ATR، مختصر کلمه (Average True Range) یا میانگین دامنه واقعی است. این اندیکاتور یکی از پرکاربرد‌ترین ابزارهای تحلیل تکنیکال است.
این اندیکاتور برای اولین بار در سال ۱۹۷۸ توسط فردی به نام «ولز وایلدر» (Welles wilder) در کتابی با عنوان «مفاهیم جدید در سیستم‌های معاملاتی تکنیکال» معرفی شد. این اندیکاتور برای بازارهایی که نوسانات شدید نشان می‌دهند، مناسب است. یعنی اگر سهمی نوسانات شدید قیمتی را تجربه کند و قیمت پایانی آن در محدوده‌ای بسیار متلاطم حرکت کند یا کل بازار با همین روال در حرکت باشد، می‌توان گفت که این بازار، نوسانی است و اندیکاتور ATR بهترین کاربرد را درآن خواهد داشت. برخلاف بسیاری از اندیکاتورهای دیگر که برای پیش‌بینی جهت بازار استفاده می‌شوند، ATR فقط میزان نوسانات بازار را نشان می‌دهد و به معامله‌گران کمک می‌کند تا سطح تغییرات قیمتی را در یک دوره خاص ارزیابی کنند.
محاسبه اندیکاتور ATR
برای محاسبه اندیکاتور ابتدا بایدTR (True Range) ، یعنی محدوده واقعی را محاسبه کنیم. برای محاسبه محدوده واقعی به مقادیر زیر نیاز داریم:
- تفاوت بین بیشترین مقدار قیمت بالا و قیمت پایین
- قدرمطلق اختلاف قیمت بالای دوره جاری و قیمت بسته شدن دوره قبلی
- قدرمطلق اختلاف قیمت پایینِ دوره جاری و قیمت بسته شدن دوره قبلی
از بین این سه مقدار، بزرگ‌ترین مقدار به عنوان TR تعیین می‌شود.
در فرمول فوق، هر یک از پارامترها عبارتند از:
TR : محدوده واقعی
:H قیمت بالای دوره زمانی مورد نظر
:L قیمت پایین دوره زمانی مورد نظر
Cp
: قیمت بسته شدن دوره زمانی
برای محاسبه اندیکاتور ATR در یک دوره زمانی مشخص، مقدار محدوده واقعیِ محاسبه‌شده را بر n که تعداد دوره زمانی است، تقسیم می‌کنیم:
کاربردهای ATR
تعیین سطح توقف و بازگشت: معامله‌گران ممکن است ATR را برای تنظیم سطح توقف و بازگشت استفاده کنند تا از زیان‌های بزرگ جلوگیری کنند.
بررسی روند بازار: افزایش ATR نشان‌دهنده افزایش نوسانات و احتمالاً تغییرات قیمتی قوی‌تر است، در حالی که کاهش ATR ممکن است نشانه‌ای از کاهش نوسان و عدم قطعیت بازار باشد.
مدیریت ریسک: ATR می‌تواند به عنوان یک ابزار مدیریت ریسک به کار رود تا اطمینان حاصل شود که میزان سرمایه‌گذاری و خطرات مربوط به هر معامله متناسب با شرایط بازار است.
مثالی از نحوه استفاده از ATR
فرض کنید اولین مقدار ATR پنج روزه برابر با ۱.۴۱ محاسبه شده است و روز ششم دارای TR معادل ۱.۰۹ است. برای محاسبه مقدار متوالی ATR، می‌توان مقدار قبلی ATR را در تعداد روزها منهای یک ضرب کرده؛ محدوده واقعی دوره فعلی را به این حاصل جمع اضافه کرده و سپس، مجموع به‌دست آمده را بر تعداد دوره‌های انتخاب‌شده تقسیم خواهیم کرد. برای مثال، مقدار دوم ATR حدوداً ۱.۳۵ خواهد بود که از فرمول 
به‌دست می‌آید. این فرمول را می‌توان برای کل دوره تکرار کرد.
ATR به ما نمی‌گوید که شکست قیمت در چه جهتی رخ خواهد داد اما معامله‌گر به کمک ATR می‌تواند زمانی اقدام به خرید کند که قیمت روز بعد بالاتر از قیمت بسته شده معامله شود. این ایده در نمودار زیر نشان داده شده است.استراتژی ترید براساس ATR تعداد معدودی سیگنال برای معامله می‌دهد که معمولاً نقاط شکست مهمی را نشان می‌دهند. منطق پشت این سیگنال‌ها این است که هر زمان قیمت بیش از یک ATR بالاتر از بسته‌شدن اخیر بسته شود، تغییری در نوسانات رخ داده است.
معایب و محدودیت‌های ATR
اگرچه اندیکاتور ATR می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ها مفید باشد، اما دارای معایب و محدودیت‌هایی نیز هست:
عدم پیش‌بینی جهت بازار: فقط نوسانات را اندازه‌گیری می‌کند و هیچ اطلاعاتی درباره جهت روند ارائه نمی‌دهد. بنابراین، معامله‌گران نمی‌توانند تنها بر اساس ATR تصمیم بگیرند که بازار صعودی است یا نزولی.
حساسیت به دوره‌های انتخابی: نتایج ATR به شدت وابسته به دوره زمانی انتخاب‌شده برای محاسبه آن است. استفاده از دوره‌های زمانی کوتاه‌تر، ATR را ناپایدار و حساس‌تر می‌کند، در حالی که دوره‌های بلندتر ممکن است نوسانات واقعی بازار را پوشش ندهند.
عدم ارائه سیگنال خرید و فروش: برخلاف برخی از اندیکاتورهای دیگر، ATR به طور مستقیم سیگنال خرید یا فروش نمی‌دهد و بیشتر به عنوان ابزاری کمکی برای تعیین نوسانات و مدیریت ریسک استفاده می‌شود.
عدم نمایش دقیق تغییرات ناگهانی بازار: اگرچه ATR نوسانات را نشان می‌دهد، اما ممکن است تغییرات ناگهانی و شدید در بازار را به‌خوبی منعکس نکند. این مسئله می‌تواند معامله‌گران را در برخی شرایط دچار سردرگمی کند.
تأخیر زمانی: مانند بسیاری از اندیکاتورهای دیگر، ATR نیز بر اساس داده‌های گذشته محاسبه می‌شود و بنابراین ممکن است تغییرات کنونی بازار را با تأخیر نشان دهد.
مناسب نبودن برای همه بازارها: ATR بیشتر برای بازارهایی که دارای نوسانات بالا هستند، مانند بازارهای کالا و فارکس، مفید است و ممکن است در بازارهایی با نوسانات کم، مانند اوراق قرضه، به کار نیاید.
جمع‌بندی
با کمک این اندیکاتور می‌توان درخصوص اعتبار و مورد تایید بودن نوسانات قیمتی خارج از حد معمول، تصمیم‌گیری کرد. لازم به ذکر است در استفاده از ATR، ترکیب آن با دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال می‌تواند به معامله‌گران در درک بهتر از بازار و تصمیم‌گیری‌ها کمک کند، همچنین میزان خطا و ریسک را کاهش داده و باعث افزایش درصد موفقیت و کسب سود شود.
