اوراق سلف ابزاری برای تامین سرمایه در گردش شرکت‌های تولیدی است. این ابزار مالی بر مبنای قرارداد سلف منتشر می‌گردد. براساس این قرارداد، عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی پایه را در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تحویل دهد.
این ابزار مالی پرداخت سود دوره‌ای ندارد و اصل و سود اوراق در زمان سررسید به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌شود. تنها تولیدکنندگانی شرایط استفاده از این ابزار را دارند که محصول پایه آن‌ها برای انتشار اوراق دارای بازار نقدی قوی باشد.
اوراق سلف به زبان ساده
به عبارت دیگر، اوراق سلف قراردادی است که براساس آن فروشنده منابع مورد نیاز را از خریدار دریافت می‌کند و در زمان معینی کالا را به مشتری تحویل می‌دهد.
قرارداد سلف
بر اساس قرارداد سلف مقدار مشخصی از یک دارایی پایه در یک سررسید مشخص به فروش می‌رسد. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت قرارداد سلف نشان دهنده پیش‌فروش یک کالا است. در قرارداد سلف، خریدار دارایی را با قیمت کمتر در سررسید مشخصی درآینده تحویل خواهد گرفت.
معایب و مزایای اوراق سلف
مزایا: برخلاف اوراق مشارکت که پروژه محور هستند و وجوه حاصل از فروش آن باید منحصرا در پروژه خاص مصرف شود، ناشر اوراق سلف، وجوه حاصل از فروش این اوراق را می‌تواند برای تامین مالی طرح‌ها، پروژه‌ها و حتی برای تامین سرمایه‌گذاری کوتاه مدت و سرمایه در گردش مصرف نماید.
معایب: یکی از معایب اوراق سلف ریسک بالای آن است بدین صورت که ممکن است قیمت مربوط به دارایی خریداری شده توسط خریدار تغییرات زیادی داشته باشد.
یکی از انواع اوراق سلف، اوراق سلف موازی استاندارد است که در ادامه به بررسی آن پرداخته شده است.
اوراق سلف موازی استاندارد
از آنجایی که اوراق سلف عادی امکان معامله در بازار ثانویه را ندارند، اوراق سلف موازی استاندارد شکل گرفت که در بورس کالا و بورس انرژی مورد معامله قرار می‌گیرد. قرارداد اوراق سلف موازی استاندارد بر پایه قرارداد سلف عادی است با این تفاوت که در قرارداد اوراق سلف موازی استاندارد شخص خریدار می‌تواند قبل از سررسید قرارداد، کالای خریداری شده را به شخص دیگری بفروشد.
از ویژگی‌های اوراق سلف موازی استاندارد می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- وجود مرجع قیمتی روزانه درخصوص کالا
- امکان تحویل فیزیکی کالا
- قابلیت معامله در بازار ثانویه
— نکات مهمی که در رابطه با اوراق سلف موازی استاندارد باید مد نظر داشت به شرح زیر است:
- در اوراق سلف موازی استاندارد امکان پرداخت سود دوره‌ای وجود ندارد.
- این ابزار یک روش تامین مالی کوتاه مدت است (یک الی دو ساله).
- تنها تولیدکنندگانی که محصولات دارای بازار نقدشوندگی قوی دارند می‌توانند از این روش استفاده کنند.
کالای پایه اوراق سلف
- کالای مورد نظر جزء کالاهای پذیرفته‌شده در شرکت بورس کالای ایران و یا شرکت بورس انرژی یا دارای بازار نقدی قوی باشد؛
- محدودیت قانونی مؤثر جهت نقل و انتقال کالای مورد نظر وجود نداشته باشد؛
- مرجع قیمتی روزانه قابل اتکا برای بازار نقدی کالای مورد نظر وجود داشته باشد؛
- امکان تحویل فیزیکی کالای مورد نظر در سررسید وجود داشته باشد.
سود اوراق سلف چقدر است و چگونه محاسبه می‌شود؟
سودی که به خریداران این اوراق پرداخت می‌شود عموماً در محدوده سود بانکی است. سود تضمینی این اوراق مانند سود بانکی تا سررسید محاسبه می‌شود و مزیت اصلی آن این است که در صورت افزایش قیمت کالای مورد نظر، احتمال افزایش سود وجود دارد.
نحوه معامله اوراق سلف
همانطور که گفته شد اوراق سلف در بازار ثانویه مورد معامله قرار نمی‌گیرد اما اوراق سلف موازی استاندارد موازی در بازار ثانویه مورد معامله قرار می‌گیرد که خریداران می‌توانند با داشتن کد بورسی و ثبت نام در کارگزاری اقدام به معامله اوراق سلف نمایند.
